Gamalt og nýtt

Þorgils gjallandi, eða Jón Stefánsson eins og hann hét réttu nafni, var var bóndi í Þingeyjarsýslu. Hann kvaddi sér fyrst hljóðs sem rithöfundur árið 1892 með bókinni Ofan úr sveitum, þá rúmlega fertugur að aldri. Bókin innihélt þrjár stuttar sögur og eina lengri sögu, Gamalt og nýtt. Þrátt fyrir að Þorgils væri ekki að skrifa inn í langa og ríka smásagnahefð hér á landi var öllum ljóst við lestur bókarinnar að hér var enginn venjulegur rithöfundur á ferð og ekki maður sem batt bagga sína sömu hnútum og aðrir á ritvellinum. Sögur hans hneyksluðu og kölluðu fram sterk viðbrögð, enda réðst hann í þeim gegn ríkjandi viðhorfum og skinhelgi hvað varðaði grundvallarstofnanir samfélagsins, s.s. hjónabandið, en það er einmitt viðfangsefni sögunnar Gamalt og nýtt. Kristján Róbert Kristjánsson les.