Tvær ritgerðir

Ritgerðin Kötlugjá er inngangur að öðrum ritum Jóns Steingrímssonar um Kötlu. Hér eru rifjuð upp fyrri eldsumbrot í Kötlu fram að hinum miklu Skaftáreldum sem hófust 1783. Meðal annars kemur fram hvernig Kötlu-nafnið er til komið og hvenær fjallið hefur gosið. Eru þær upplýsingar einkum fengnar úr munnmælum sem Jón vildi ekki að glötuðust. Alls eru tiltekin sex Kötluhlaup á árunum 891-1311, sem urðu misstór. Um að ýta og lenda í brimsjó fyrir söndum er kennslurit Jóns Steingrímssonar í sjómennsku og stjórnun á skipum. Hér er því lýst hvernig á að halda úr vör og hvernig á að stýra skipi í ýmsum veðrum og vindum. Þá eru tilteknar margvíslegar aðferðir við veiðar en Jón þótti nokkuð fundvís á fiskinn. Að auki er því lýst hvernig lenda á giftusamlega í höfn að lokinni sjóferð. Þetta er vönduð heimild um hvernig sjórinn var stundaður á 18. öld og sýnir vel að Jóni var ýmislegt meira til lista lagt en að predika kristilegan boðskap. Hallgrímur Indriðason les.